گیلان| تکاپو برای حفظ جایگاه نخست گیلان در تولید روغنزیتون
کشت زیتون در رودبار قدمتی 900 ساله دارد و از مهمترین ارقام کشتشده میتوان به زرد زیتون، روغنی محلی، فیشمی، شنگه زیتون، ماری، گلوله زیتون و ارقام جدید مانزانیلا، کنسروالیا، آربکین، کروناکی و آربوسانا اشاره کرد. اگرچه زیتون گیلان، جایگاه نخست تولید کشور را که سالها بر آن تکیه زده بود، ازدستداده است و حالا در جایگاه سوم تولید قرار دارد، اما گیلان همچنان استان اول کشور به لحاظ میزان فرآوری و روغنکشی این محصول است؛ اما تولید روغنزیتون گیلان هم درگیر مشکلاتی است که اگر حل نشود ممکن است همین جایگاه نخستی همتغییر کند.
ساختار کارخانههای روغنکشی زیتون اصلاح میشود
مدیر صنایع تبدیلی و غذایی سازمان جهاد کشاورزی استان گیلان با اشاره به آغاز طرح اصلاح ساختار کارخانههای روغنکشی زیتون طی امسال گفت: تاکنون دو سرمایهگذار را برای دریافت تسهیلات اصلاح ساختار به بانکهای عامل معرفی کردهایم و تعدادی هم در مرحله بررسی تقاضا هستند.
قاسم جواد زاده با اشاره به وجود هفت کارخانه روغنکشی در گیلان و تولید سالانه حدود پنج هزار تن روغنزیتون اظهار داشت: میزان تولید روغنزیتون گیلان بیشتر از این آمارهای رسمی است چراکه تعداد زیادی از کارگاههای خانگی، بهصورت سنتی از زیتون روغن میگیرند و به بازار عرضه میکنند که در آمارهای تولید نمیگنجد.
او افزود: اگرچه گیلان جایگاه نخست تولید روغنزیتون گیلان را دارد، اما درعینحال مشکلاتی در بخش فرآوری، روغنکشی و بازار مصرف آن وجود دارد.
مدیر صنایع تبدیلی و غذایی سازمان جهاد کشاورزی گیلان، پایین بودن سرانه مصرف روغنزیتون، کمبود ماده اولیه کارخانههای روغنکشی، تعداد زیاد واحدهای دیگر محصولات جانبی زیتون، تمایل بیشتر باغداران به فروش زیتون سبز در مقایسه با زیتون روغنی، ساختار قدیمی کارخانههای روغنکشی و وجود کارگاههای روغنکشی غیرمجاز خانگی را از مهمترین مشکلات صنایع روغنکشی زیتون در گیلان عنوان کرد.
او سرانه جهانی مصرف روغنزیتون را 500 گرم اعلام کرد و ادامه داد: در کشور ما سرانه مصرف روغنزیتون حدود 200 گرم است و این یعنی ذائقه ایرانیها کمتر با روغنزیتون سازگار است و همین موضوع باعث میشود انگیزه تولید بیشتر، کاهش یابد.
جواد زاده قیمتها را نیز در پایین بودن سرانه مصرف روغنزیتون بیتأثیر ندانست و خاطرنشان کرد: درحالیکه قیمت هر کیلو روغن معمولی در بازار حدود هشت هزار تومان است، قیمت هر کیلو روغنزیتون بر اساس میزان کیفیت بین 55 تا 80 هزار تومان است.
مدیر صنایع تبدیلی و غذایی سازمان جهاد کشاورزی گیلان با بیان اینکه ظرفیت واقعی کارخانههای روغنزیتون استان حدود هشت هزار تن است، گفت: به علت کمبود مواد اولیه فقط از پنج هزار تن از این ظرفیت استفاده میشود.
به گفته جواد زاده، پنج هزار تن روغنزیتون هم به حدود 35 هزار تن میوه زیتون بهعنوان ماده اولیه روغنکشی نیاز دارد و فقط 12 هزار تن از زیتون تولیدی گیلان سر از کارخانههای روغنکشی این استان درمیآورد و کارخانهداران مجبورند بقیه نیاز کارخانههای روغنکشی را از زیتون تولیدی استانهای دیگر تأمین میکنند.
محصولی که شناسنامهدار نیست
او خاطرنشان کرد: یکی از دلایل کمبود زیتون برای روغنکشی در سومین قطب تولید زیتون، تعداد زیاد صنایع دیگر محصولات جانبی زیتون ازجمله زیتون کنسروی، شور و پرورده است بهگونهای که علاوه بر هفت کارخانه روغنکشی زیتون، 15 واحد فرآوری محصولات جانبی دیگر زیتون با ظرفیت 12 هزار تن در گیلان فعال است که بیشتر محصول باغداران را بهصورت سردرختی و سبز از آنان میخرند و کشاورزان برای اینکه میخواهند زودتر به پول برسند، محصول زیتون را زودتر برداشت کرده و بهصورت زیتون سبز میفروشند؛ این در حالی است که زیتون مخصوص روغنکشی باید دیرتر برداشت شود تا دانهها روغن بیندازند.
او افزود: برای ایجاد تعادل در صنایع فرآوری زیتون به سرمایهگذارانی که برای دریافت مجوز مراجعه میکنند، پیشنهاد میدهیم در کنار محصولات جانبی جدید زیتون به روغنکشی همروی بیاوردند.
جواد زاده در خصوص کارگاههای فرآوری خانگی زیتون گفت: اگرچه این کارگاهها در رودبار تنها شهرستان گیلآنکه در آن زیتون تولید میشود، برای خیلیها اشتغالزایی و درآمدزایی در پی داشته اما ازآنجاکه محصول تولیدی آنان، شناسنامهدار نیست و از زیر ذرهبین کیفیت و سلامت نمیگذرد با اماواگرهایی روبروست و کیفیت نهچندان مطلوب آنکه بهعنوان روغنزیتون رودبار فروخته میشود، ممکن است به برند روغنزیتون رودبار لطمه بزند.
او افزود: یکی از برنامههای مهمی که مدیریت صنایع جهاد کشاورزی پیگیر آن است، شناسایی و ساماندهی این کارگاههاست تا در سایه مشاوره، نظارت و کنترل کیفیت و سلامت، در قالب مشاغل خانگی بهصورت مجاز روغنزیتون تولید کنند.
او افزود: پیشنهاد اختصاص خط اعتباری ویژه برای اصلاح ساختار باغهای زیتون و ایجاد زنجیره تولید از باغدار تا کارخانهدار و بازار را به وزارت جهاد کشاورزی ارائه کردهایم تا با این کار مشکلات و موانعی که بر سر راه فرآوری زیتون بهویژه روغنکشی وجود دارد تا حدود زیادی رفع شود.
نظارت دقیق بر مراحل روغنکشی
رئیس اداره نظارت بر مواد غذایی و بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی گیلان در این زمینه گفت: اگرچه یک مسئول فنی در هر کارخانه روغنکشی زیتون، بر سلامت و کیفیت روغنزیتون نظارت دارد اما بازرسان این اداره، علاوه بر بازبینی گزارشهای این مسئول فنی، در طول فرآیند روغنکشی هم بهصورت دورهای روند روغنکشی و بستهبندی را پایش و از محصول در حال فرآوری نمونهگیری و آن را بررسی میکنند.
دکتر مرجان مهدوی روشن افزود: رصد کیفیت و پایش سلامت روغنزیتون فقط به خط تولید خلاصه نمیشود و بازرسان ما سلامت روغنهای زیتون بازار را هم رصد میکنند.
او گفت: در صورت مشاهده تخلف در مرحله اول، به واحد متخلف بهصورت کتبی تذکر میدهیم که اگر در مهلت مقرر نواقص فرآیند فرآوری را رفع نکند، واحد مربوطه را به مراجع قضایی معرفی خواهیم کرد.
رئیس اداره نظارت بر مواد غذایی و بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی گیلان، در خصوص غیربهداشتی و بیکیفیت بودن روغنهای زیتونی که در کارگاههای خانگی غیرمجاز و بهصورت زیرزمینی تولید میشود هم هشدار داد و گفت: این روغنها اغلب روغنزیتون خالص نیست و با روغنهای دیگر و پالم مخلوط میشود.
